«دیابت» یک بیماری است که اغلب به سطح بیش از حد قند خون (گلوکز) اشاره دارد و ناشی از اختلال عملکرد پانکراس است.
پانکراس نقش مهمی در روند هضم غذا دارد و نقش کلیدی این غده را می‌توان با عبارت کنترل سوخت عنوان کرد که مصرف قند خون تمام سلول‌های بدن (مغز و سایر بافت‌ها) را تنظیم می‌نماید.
میزان قند خون انسان توسط انسولین با هورمونی که پانکراس تولید می‌کند کنترل می‌شود. در بیماران دیابتی پانکراس توانایی تولید هورمون انسولین را از دست می‌دهد بنابراین فرد حتما نیاز به تزریق انسولین پیدا می‌کند.
غذایی که می‌خوریم تجزیه شده و گلوکز وارد جریان خون می‌شود، انسولین گلوکز را از جریان خون گرفته و آن را وارد سلول‌ها می‌کند تا در آنجا تجزیه شده و به سوخت تبدیل شوند. اگر دچار دیابت هستید، یعنی یا انسولین کافی ندارید و یا انسولین برای دریافت گلوکز از خون و ورود به سلول‌های شما عملکرد صحیحی ندارد.
سه نوع دیابت وجود دارد
۱-دیابت نوع ۱ که پانکراس اصلاً انسولین تولید نمی‌کند.
۲-دیابت نوع ۲ که پانکراس انسولین کافی تولید نمی‌کند و یا انسولین عملکرد مناسبی ندارد.
۳-دیابت بارداری شرایطی است که طی آن انسولین در دوران بارداری تاثیر کمتری دارد.
علایم رایج دیابت
در دیابت نوع یک، معمولاً علائم به سرعت رخ داده و نشانه‌ها شدید است. در دیابت نوع دوم معمولاً خفیف و یا اصلاً علامتی وجود ندارد و به مرور زمان معلوم می‌شود، نشانه‌های رایج هر دو دیابت شامل «تکرر ادرار، تشنگی شدید، افزایش گرسنگی، فقدان علاقه و تمرکز، احساس گزگز یا کرختی در دست‌ها و پاها، تاری دید، کاهش وزن بدون علت، عفونت‌های مکرر، استفراغ و درد معده و خستگی و احساسی شبیه به آنفولانزا است.»
دیابت نوعی بیماری خود ایمنی است و واکنش آن نسبت به افت قند خون در هر شخصی متفاوت است و در این مورد باید حتما با پزشک مشورت شود.
در دیابت نوع دو عوامل ژنتیکی، چاقی و کم‌تحرکی هم نقش مهمی دارند اما باید با پزشک خود مشورت کرده و دارو نیز مصرف کنید.
چطور قند خون را کنترل کنیم؟
تغذیه: یکی از مهمترین راه‌هایی که می‌توانید قند خون را کنترل کنید این است که به تغذیه خود اهمیت بدهید و انتخاب‌های سالم‌تری داشته باشید. شمارش کربوهیدرات‌ها، خوردن چربی‌های سالم، مصرف پروتئین و فیبرها از مهمترین عوامل برای رژیم غذایی سالم در دیابت هستند؛ آب، چای و قهوه بدون مواد قندی و نوشیدنی‌های کم کالری بهترین گزینه‌ها هستند؛ از نوشیدن آبمیوه و نوشابه‌های قندی گازدار خودداری کنید.
با کم کردن وزن، رژیم غذایی سالم، ورزش کردن و در بعضی موارد مصرف داروهای خوراکی می‌توان قند خون را در محدوده سالمی نگه داشته و بیماری را کنترل کرد، البته زیر نظر پزشک متخصص.
برای کنترل این بیماری می‌توانید از برنامه‌های غذایی متفاوتی استفاده کنید تا به تعادل مناسبی از سه ماده کلیدی کربوهیدرات، پروتئین و چربی دست یابید و با کمک متخصص تغذیه و با استفاده از روش‌های مختلفی که بستگی به اهداف، ذائقه، فرهنگ و سبک زندگی شما دارد می‌توانید برنامه غذایی مناسبی تهیه کنید. بطور کلی هیچ نوع رژیمی که مخصوص دیابت باشد وجود ندارد. اصولاً راهکارهای تغذیه‌ای در افراد مبتلا به دیابت مشابه به سایر افراد است منتها در اینجا تاکید بیشتری بر زمان بندی و تنظیم وعده‌های غذایی صورت می‌گیرد، برنامه غذایی بر اساس اولویت‌های سبک زندگی، وزن و سطح کنترل قند خون تهیه و تنظیم می‌گردد. دیابتی‌ها باید اهمیت ویژه‌ای به نوع غذای مصرفی خود بدهند.
تست: قند خون شما نشان می‌دهد که غذا، ورزش و سایر عوامل مثل استرس چه نقشی درمیزان آن دارد. اگر تست به صورت منظم انجام شود الگوی بالا و پایین بودن آن مشخص شده و شما می‌توانید روتین زندگی خود را طوری تغییردهید که منجر به بهبود سلامت شما در طول زمان شود.
نحوه تست: ابتدا صبح ناشتا قند خون خود را اندازه‌گیری کرده و یادداشت می‌کنید، سپس صبحانه را خورده و2 ساعت بعد از صبحانه دوباره اندازه‌گیری و یادداشت کنید. این کار را تا سه روز متوالی ناشتا و دو ساعت بعد از خوردن غذا ادامه دهید.
معمولا دامنه قند خون مبتلایان به دیابت بالاتر از افراد سالم است. برای مبتلایان، میزان قند خون ناشتا 08 تا 031 و دو ساعت پس از مصرف وعده غذایی کمتر از 0۷1 می‌باشد. برای افراد سالم ناشتا 07 تا 99 و دو ساعت بعد از مصرف وعده غذایی کمتر از 041 می‌باشد.
دیابت بارداری می‌تواند به‌طور موقتی و در اثر افزایش هورمون‌ها در حاملگی و افزایش مقاومت به انسولین ایجاد شود و به‌طور معمول در نیمه دوم بارداری در بعضی از افراد ایجاد می‌شود. دیابت بارداری اغلب با رژیم غذایی به تنهایی قابل درمان است و معمولا بعد از تولد کودک از بین می‌رود.
ورزش: انجام فعالیت بدنی بر طبق برنامه‌های تنظیم شده یک عامل کلیدی دیگر در درمان دیابت است و کمک می‌کند مبتلایان از آسیب حمله قلبی، نابینایی و آسیب‌های عصبی در امان باشند. با ورزش کردن، قند موجود در غذا به وسیله ماهیچه‌ها جذب شده و دیگر وارد خون نمی‌شود درنتیجه افزایش قند خون نخواهید داشت.
پیاده روی یکی از ورزش‌های مناسب برای مقابله با بیماری دیابت می‌باشد اما باید به پوشیدن کفش مناسب هم دقت لازم را کرد.
ماساژ: تحقیقات نشان داده سبک‌های مختلفی از ماساژ بر روی کاهش قند خون اثر دارد. ماساژهای تخصصی مانند ماساژ کف پا (Reflexology) بر روی بیماران دیابت نوع دو تاثیرگذار بوده است. ماساژ مناطق مختلف بدن مانند شکم و ساق پا بر کاهش A1C (میزان قند خون) مؤثر بوده. اما باید در نظر داشت برای بیماران دیابتی ماساژ باید با دقت و فشار کم انجام شود.
خطرات بیماری دیابت
نابینایی: تحت کنترل نبودن قند خون باعث تخریب عروق شبکیه چشم می‌شود و موجب بروز تاری دید و نابینایی می‌شود.
آسیب کلیوی: کلیه‌ها نیز در صورت بالا بودن قند خون، آسیب دیده و دیالیز را به دنبال خواهد داشت.
پای دیابتی: عدم کنترل قند خون و عدم مراقبت صحیح از پاها، موجب ایجاد زخم‌هایی در پا می‌شود که می‌تواند منجر به از کار افتادگی و قطع آنها شود. علاوه بر کنترل قند، هر روز پاهای خود را معاینه نمایید و کفش مناسب بپوشید.
بیماری های قلبی و عروقی: دیابت کنترل نشده، احتمال حمله قلبی، سکته مغزی و فشار خون را افزیش می‌دهد.
عوارض عصبی: اعصاب حسی و حرکتی اندام‌ها مخصوصاً پاها در اثر قند خون بالا دچار آسیب می شوند که معمولاً به صورت بی‌حسی و گزگز کف پا خود را نشان می‌دهد.
عفونت لثه و دندان: افراد دیابتی بیشتر در معرض خطر عفونت لثه‌ها و پوسیدگی و لق شدن دندان‌ها هستند. پس نیاز بیشتری به رعایت بهداشت دهان و دندان می‌باشد.
هر روزه پیشنهادهایی به صورت تجربی یا پزشکی برای کنترل قند خون در فضای مجازی می‌توان یافت اما نکته قابل تامل این است که بسیار باورهای اشتباه هم در این بین وجود دارد که باعث به خطر افتادن جان آدم‌ها شده است پس نیاز است تا هر باور را به آسانی وارد سبک زندگی خود نکنیم بلکه بهتر است آن را با پزشک خود در میان بگذاریم. همچنین دیدیم تعادل میزان قند خون در بدن بسیار اهمیت دارد.
از نظر روحانی نیز باید مراقب باشیم که آنچه در سبک زندگی خود قرارمی‌دهیم مناسب رشد ما باشد و آن را با کلام خدا محک بزنیم و از کسانی که سلامت روح و جان ما به آنها سپرده شده است اطاعت کنیم.
سلامتی جسمانی و روحانی خداوند با شما عزیزان.
