فن بیان
از دیرباز انسان همیشه به دنبال برقرار کردن ارتباط با پیرامون، اطراف و هم نوعان خود بوده است. یکی از پر کاربردترین راههای ارتباطی ما سخن و گفتار ماست که با تولید آوا آن را از درون به بیرون منتقل میکنیم. لحن و نوع انتخاب کلمات در امر سخن گفتن تاثیر بسزایی برای بیان آنچه در درون ماست بر شنونده دارد و برای اینکه بتوانیم مفهوم خود را بهتر بیان کنیم و ارتباط بهتری با دیگران برقرار کنیم باید فن بیان خوبی داشته باشیم. در ادامه به مبحث فن بیان خواهیم پرداخت.
فن بیان چیست؟
فن بیان و سخنرانی از همان روزهای اول که بشر به توانایی حرف زدن دست یافت احساس شد و اکثر سخنرانیها که امروزه انجام میشود تکیه بر تکنیکها و تجربیات گذشته می باشد.که افراد و سخنرانان بزرگ از این تکنیکها و نکات برای فن و قدرت کلام خود استفاده نمودند.
اما فن بیان چیست؟ کلمه فن به معنای تکنیک است و مهارتیست برای گفتگو و داشتن ارتباط سازنده که بتوانیم در هر شرایط، در مقابل هر شخص و در هر زمان سخن مناسب را ادا کنیم. این مهارت به ما امکان این را میدهد تا بتوانیم محتوایی ارزشمند و مفید را با رعایت تکنیکهای کلامی، همراه با بیانی رسا و واضح در اختیار مخاطب خود قرار دهیم و ارتباط برقرار کنیم؛ ارتباطی که از طریق کلام و بیان شکل میگیرد و نقش مهمی را در زندگی ما دارد. همه ما از کودکی صحبت کردن را میآموزیم اما خوب صحبت کردن را نه! بهطور کلی فن بیان یعنی ما بدانیم چه چیزی را در چه زمانی، با چه لحن و شکلی بازگو و بیان کنیم. فن بیان در حقیقت انتخاب رویکرد ما برای برقراری ارتباط با دیگران است.
مجموعهای از تکنیکها و روشهایی که با فراگیری و به کارگیری آن میتوان به بیانی مناسب و موثر دست یافت این لازمه ارتباط انسانی به شمار میرود، گاهی قدرت کلام در بین افراد، اشتباه معنی میشود حال ببینیم فن بیان چه چیزی نیست:
1- فن بیان پرحرفی نیست! باید بهیاد داشته باشیم که حد تعادل را نگه داریم و از پرحرفی کردن بپرهیزیم.
2- فن بیان چرب زبانی نیست! بلکه این مهارتیست برای داشتن یک رابطه سالم و کارآمد نه استفاده از کلمات و جملات برای فریب و تظاهر به دیگران.
3- فن بیان حاضر جوابی و داشتن صدای خوب نیست! اینکه فوراً به فکر پاسخ به دیگران باشیم میتواند به ارتباط و مکالمه ما آسیب بزند؛ همچنین داشتن صدای خوب تاثیر چندانی در فن بیان ما ندارد بلکه کلمات، لحن، زمان و مکان اهمیت بیشتری دارد.
چرا باید فن بیان را بیاموزیم؟
بیانی خوب و موثر ابزاری برای پیشبرد اهداف در زندگی خانوادگی و حرفهای میباشد؛ مهارتی که مجهز شدن به آن لازمه ارتباط موثر به شمار میآید. این امر بستگی به آن دارد که تا چه اندازهای از هنر سخن گفتن برخوردار باشیم و فن بیان خود را پرورش دهیم و با استفاده درست و به جا از تمامی ارکان ارتباطی منظورمان را درست به مخاطب برسانیم که شامل محتوای کلام، سخن و نحوه ادای آن میباشد. هر فردی در زندگی در شرایطی قرار میگیرد که باید برای جمعی صحبت کند شاید بخواهد از عقایدش دفاع کند و یا شخصی را متقاعد سازد؛ بنابراین بهتر است خود را آماده کنیم. این مهارتیست اکتسابی که با تمرین و ممارست بدست میآید.
جدا از هر موقعیت اجتماعی، با قدرت کلام و تأثیر آن برای متقاعد کردن دیگران میتوانیم در کار، زندگی و دنیا تغییرات بزرگ ایجاد کنیم؛ به این منظور که متناسب با هر شخص و مکان به اقتضای شرایط خوب صحبت کنیم و هم آنکه کلام سنجیده و مناسب را با رعایت اصول و قواعد سخن گفتن، موثر بیان کنیم. زمانیکه به این دو تکنیک مجهز شدیم میتوانیم در هر کجا، هر زمان و هر شرایط، خوب صحبت کنیم و ارتباط موثر با اطرافیان برقرار کنیم.
چند راه ساده برای تقویت فن بیان
1- آرام باشید و قبل از سخن گفتن نفس عمیق بکشید و شمرده صحبت کنید. شنونده باید قادر باشد تمام کلمات را بشنود یعنی تلفظ درست و صحیح لغات را ادا کنیم.
2- با اعتماد به نفس صحبت کنید و به چیزی که میگویید باور داشته و با اشتیاق سخن بگویید تا شنونده این را احساس کند.
3- از دستور زبان به درستی استفاده کنید مثل رعایت مکثها و تاکیدها و از تکه کلامهایی که تاثیرگذاری کلام را کم میکند بپرهیزید مانند گفتن امممم یا هوممم.
4- خودستایی را کنار بگذارید و با فروتنی صحبت کنید و زیاد از خود تعریف نکنید.
5- با صدایتان با ملایمت رفتار کنید. رسا و با صلابت حرف زدن، کنترل تنفس، بدون تنش بودن و رعایت زبان بدن مناسب مانند نوع نگاه و حالت چهره و دیگر اجزای ارتباطی غیر کلامی را بیاموزید.
6- بدون آمادگی خواندن را شروع نکنید و تمرین داشته باشید تا آن را خوب بیان کنید. به تن صدا و لحن گفتارتان دقت کنید. از فریاد زدن بپرهیزید و سعی کنید 7 ساعت در شب را بخوابید تا خستگی روی صدایتان تاثیر نگذارد.
7- شنونده خوبی باشید. این جمله را شاید شما هم شنیده باشید که خداوند به ما دو گوش و یک دهان داده است، برای اینکه گوینده خوبی باشیم باید شنونده خوبی باشیم؛ اینکار باعث میشود تا هم نکات خوبی را از نحوه بیان دیگران یاد بگیریم و هم زمان مناسب برای صحبت کردن داشته باشیم.
8- دایره لغات خود را افزایش دهید. برای این کار راههای زیادی است مانند مطالعه و یا با پیدا کردن ارتباط بین کلمات، مترادف و متضادها از استفاده اشتباه واژهها جلوگیری و با استفاده آگاهانه از آن در گفتگوی روزانه این کلمات را به کلام خود اضافه کنید.
9- بـــرای صـــحبـت خـــــود چارچوب داشته باشید و از این شاخه به آن شاخه نپرید؛ رعایت این امر باعث میشود تا هم رشته کلام از دستتان نـرود هـم مخاطب سردرگم شود.
یکی از مهمترین دلایل محبوبیت و موفقیت افراد اجتماعی موفق و آنهایی که به نحو تحسین برانگیزی ارتباط برقرار میکنند شیوه صحبت کردن و فن بیانشان است. اما به یاد داشته باشیم فن بیان نیز از تکنیکهایی است که انسان به مرور زمان به آن دست یافته و کمک خوبی است برای ادای کلمات و رساندن مژده عیسی به مردم. در کلام خدا میبینیم وقتی موسی برای انجام اراده خدا دعوت میشود شروع به بهانهجویی میکند چون میداند فن بیان خوبی ندارد و از اینکه نتواند خواسته خداوند را به درستی انجام دهد، میترسد؛ با همه اینها خدا او را سرافراز و رهبر قوم ساخت همینطور در عهد جدید پولس رسولی را میبینیم که با اینکه در دوره خود به شدت فردی فرهیخته و شاید هم خوش کلامی بود چنین میگوید: «سخن میگویم نه به کلام آموخته از حکمت بشری بلکه با کلماتی که روح میآموزد.» پس بیایید فن بیان خود را نیز در دستان آن قدوس که سازنده کلمات و جملات است بسپاریم تا آنچه آموختهایم آغشته به روح او مؤثرتر و با نفوذتر عمل کند.
