فراموشی و آلزایمر
ذهن انسان همانند سیستمی است که قدرت تفکر و برنامه‌ریزی و ذخیره کردن داده‌هایی که به آن می‌دهیم را دارد. ذهن ما شاهکار دیگری از خداوند است که در وجود ماست و با کمک آن به طور خودآگاه می‌توانیم معانی را درک کنیم و منطق را بکار بریم. آنچه که تجربه می‌کنیم اعم از لذات، تمایلات، احساسات، اندیشه، مرور گذشته توسط حافظه ما انجام می‌شود و این قدرت را به ما می‌دهد تا آنها را دوباره در ذهن خود بازیابیم.
حافظه ما اشکال مختلفی دارد و وقتی اطلاعاتی برای ذخیره به آن می‌دهیم اینکه چه مدت و چه اطلاعاتی را در آن ذخیره کنیم به نوع حافظه ما بستگی دارد که به سه دسته تقسیم می‌شوند: حافظه حسی که سطحی‌ترین نوع حافظه ماست. حافظه کوتاه مدت که به آن حافظه فعال نیز می‌گویند، شامل اطلاعاتی است که از آنها آگاهیم و به آنها فکر می‌کنیم و حافظه بلند مدت که ذخیره‌سازی مداوم اطلاعات است. هر سه نوع حافظه به دلایل مختلفی مانند «سن و شرایط بالینی» می‌توانند ضعیف شوند. فناوری در زندگی امروزه و مسائل ریز و درشت در زندگی می‌تواند باعث استرس و نگرانی در زندگی افراد شود. استرس و اضطراب رابطه مستقیمی با حافظه و مهارت فکری دارد. از جمله بیمارهای شایع مربوط به حافظه می‌توان به فراموشی و آلزایمر نیز اشاره کرد که در ادامه به هر دو آن خواهیم پرداخت.
آلزایمر و فراموشی
بیماری «آلزایمر» شایع‌ترین علت برگشت ناپذیر کاهش حافظه و زوال عقلی است که سبب مرگ سلول‌های عصبی و از بین رفتن بافت مغز می‌شود. معمولاً این بیماری به کندی آغاز می‌شود و به تدریج رو به وخامت می‌رود. این روند باعث می‌شود فرد از خانواده و جامعه کناره‌گیری کند و به تدریج توان انجام فعالیتهای خود را از دست بدهد. از علائم این بیماری می‌توان به «فراموشی، بی‌اشتهایی، خشونت، آشفتگی، سرگردانی، توهم و هذیان» اشاره کرد. شایان به ذکر است که هر فراموشی آلزایمر نیست و این دو با هم متفاوت می‌باشند.
فراموشی
«فراموشی» یا «به یاد نیاوردن» و یا «از یاد بردن» حالتی است که اطلاعات و داده‌های ذخیره شده در حافظه بلند مدت از بین می‌رود. در این حالت نمی‌توان به خاطرات گذشته که در حافظه بلند مدت ذخیره شده‌اند دسترسی داشت. فراموشی فرایندی ناگهانی یا تدریجی است که می‌تواند کوتاه مدت یا همیشگی باشد. فراموشی علل مختلفی دارد که از مهم‌ترین آن «افزایش سن و مصرف داروهاست.» علاوه بر زوال عقل عواملی بیرونی مانند «سکته مغزی و تصادف» در فراموشی دخیل است که ناتوانی شخص در سپردن و به یادآوردن داده‌های روزمره را با خود به همراه دارد.
خوشبختانه فراموشی قابل درمان است و با آلزایمر کاملاً متفاوت می‌باشد. هرچند فراموشی می‌تواند یکی از علائم اولیه زوال عقل باشد. آلزایمر در هر فرد به دلایل نامعلوم آغاز می‌شود. آلزایمر فرایندی است که به مرور در آن مغز کوچک شده و با از بین رفتن سلول‌های مغزی لکه‌های موسوم به «پلاک پیری» در مغز شخص شکل می‌گیرد و به بخشی از ذهن آسیب می‌رساند. اما سن مهم‌ترین عامل از ژن‌هاست که شانس ابتلا به بیماری را افزایش می‌دهد. طبق تحقیقات انجام شده 5 درصد از افراد مبتلا به آلزایمر کمتر از 65 سال بوده و این به معنای اینست که عواملی مثل سبک زندگی ما، نحوه تعامل و فعالیت‌ها، ژنتیک، افزایش سن، استرس و اضطراب می‌توانند در رشد و ابتلای زود هنگام آن دخیل شوند. در واقع آنچه که ما در جوانی و میانسالی در زندگی خود کاشته‌ایم را برداشت خواهیم کرد. مراقبت و نگهداری از شخص مبتلا به آلزایمر کار ساده‌ای نبوده و نیاز به شناخت و آگاهی از بیماری آلزایمر و پذیرش شرایط بیمار دارد تا بتوانم با صبر و مهربانی با بیمار برخورد و از او مراقبت کنیم زیرا قرار گرفتن در چنین شرایطی شخص مراقب را تحت تاثیر قرار می‌دهد و او را مستعد ابتلا به افسردگی و خشونت رفتاری و زود رنجی می‌کند.
علائم و نشانه‌ها
آلزایـمر و فراموشی هم مانند بیماری‌های دیگر در صورت تشـخیص و درمان به موقع مــی‌توان از روند پیشـرفت سریع آن پیشگیری کرد. می‌بایست به نشانه‌ها و علائم توجه کرد و با مراجـعه به پزشک و انجام آزمایـش و تست‌های مخصـوص به موقع برای درمان اقدام نمود.
به طور کلی علائم به سه دسته تقسیم می‌شوند
علائم اولیه: در این مرحله از فقدان حافظه ممکن است با از یاد بردن مکالمات، اتفاقات و اسامی و همچنین پرسش پشت سر هم و عدم قدرت تصمیم‌گیری خود را نشان دهد.
علائم میانی: در این مرحله ممکن است فرد در انجام بعضی از کارهای روزمره خود دچار مشکل شود مانند صحبت کردن. شخص احساس گمراهی و سردرگمی بیشتری دارد. توهم، خواب آشفته، تغییر در خلق و خو و مشکوک شدن به اعضا خانواده از جمله نشانه‌های این مرحله است.
علائم پیشرفته: در این مرحله علائم شدیدتر شده و برای بیمار و اطرافیان ناراحتی‌های بیشتری رخ می‌دهد. بیمار ناتوان در خوردن و بلعیدن خوراک، راه رفتن، گفتار و فعالیتهای روزمره است.
چگونه از آلزایمر و فراموشی پیشگیری کنیم؟
1_ داشتن سبک زندگی سالم: ریشه اکثر بیماری‌ها به نوع زندگی و فعالیتهای است که در طول روز انجام می‌دهیم. اقداماتی نظیر خواب کافی، خوردن سه وعده غذای سالم در روز، درمان بیماری‌های زمینه‌ای مانند فشار خون، دوری کردن از مصرف الکل و دخانیات، نوشیدن آب کافی از جمله مواردیست که اثر به سزایی در سلامت ما دارد.
2_ داشتن تغذیه سالم: غذا مهم‌ترین تاثیر در سلامت جسم ما را بر عهده دارد و استفاده از مواد غذایی کامل و تازه که نیازهای بدن ما تأمین کنند حائز اهمیت می‌باشد. استفاده از مواد غذایی حاوی فیبر و آنتی اکسیدان مانند خشکبار، دانه گندم، ماهی، میگو و پرتقال و… باعث می‌شود با رادیکال‌های آزاد عامل استرس اکسیداتیو سلول مغز مبارزه کند.
3_ انجام ورزش و فعالیت: داشتن یک مغز فعال و ورزش کردن باعث افزایش گردش خون و ایجاد نورون‌ها برای مسیرهای جدید عصبی می‌شود. فعالیت‌هایی مانند: مطالعه داشتن و حل کردن جدول، پیاده‌روی، چینش پازل و یادگیری زبان به بهبود و عملکرد مغز کمک می‌کند.
4_ افزایش مشارکت: مشارکت اجتماعی علاوه بر بهبود سلامت ذهنی و جسمی بر روی تقویت حافظه نیز موثراست.
قطعا شما هم این جمله را شنیدید «پیشگیری بهتر از درمان است.» آنچه که بیان کردیم از غذایی که روزانه مصرف می‌کنیم، داشتن فعالیتهای بدنی و کیفیت خواب در نوع و سبک زندگی اجتناب‌ناپذیر بوده و ممکن است بروز آلزایمر را فراهم کند اما دلیل نمی‌شود که برای کاهش و پیشگیری از بیماری اقدامات لازم و موثر را انجام ندهیم و به فکر سلامتی خود و عزیزانمان نباشیم.
همانگونه که خداوند با تمامی عشق و محبت خود به ما فرزندانش نگاه می‌کند و با محبت کامل خود ما را از تمام سختی‌ها، پستی و بلندی‌های زندگی عبور می‌دهد ما نیز با عشق و محبتی که از خدا سرچشمه می‌گیرد با یکدیگر خصوصاً این بیماران رفتار کنیم و باامید و ایمان به وعده خداوند زندگیمان را بسازیم.
